Over stemmen - diverse gestelde vragenOver stemmen - diverse gestelde vragenEr staat een flinke trekkracht op de snaren van de piano; in sommige gebieden van de piano is de snaarspanning ongeveer 40 kg maar in andere gebieden zelfs wel 100 kg. Een piano heeft zo'n 230 snaren, dus het mag duidelijk zijn dat er een flinke spanning op het frame zit. Pianosnarenstaaldraad is erg sterk. Maar de rek gaat wel een beetje uit de snaren waardoor de toonhoogte zakt, vooral bij nieuwe snaren. Ook zijn er andere effecten die de stemming van de piano kunnen veranderen waardoor de stemming van de pianist ook minder wordt.
De belangrijkste oorzaak van het uit balans raken van de stemming van de piano is het wisselen van de luchtvochtigheid. Bij droog weer (vooral bij vorst) zal de toon lager zijn en bij vochtig weer (eind van de zomer, veel regen) zal de toonhoogte vooral net links van het midden omhoog zijn gegaan. Dit verschil kan wel 5 Hz zijn (bij a') in enkele maanden!
Helaas stijgt en daalt de toonhoogte niet in alle delen van de piano even sterk en hierom is 2 keer per jaar stemmen toch het advies, om zo de piano beter in balans te houden gedurende het hele jaar.
De plek waar de piano staat heeft ook grote invloed. Als hij dicht bij een open deur of een verwarming staat dan zal de relatieve luchtvochtigheid meer schommelen, en dus ook de toonhoogte. U kunt zelf vrij eenvoudig voor bevochtiging zorgen bij erg droog weer. Dit is vooral nodig in de winter. Een aloude methode is de pot met water onderin de piano en op zich is het een prima methode mits u het zelf goed in de gaten houd. Er is een ook een geautomatiseerd systeem voor wat ik voor u kan inbouwen, de zgn. Piano LifeSaver.
» De dingen die op de piano of vleugel staan voor het stemmen eraf halen
» Zorgen voor een stille werkomgeving (zonder stofzuigergeluid e.d.)
» De luchtvochtigheid op peil te houden, vooral in de winter, door aan bevochtiging van de ruimte of de piano te doen. Een pot water onderin tijdens de vorstperiode doet veel goed. Maar pas ook op met te veel vocht. In de herfst hoeft u nooit te bevochtigen. Meer info: Bevochtiging
» Bij oudere piano's een middel tegen motten in de piano doen, zoals mottenpapier of cederhout-blokjes (drogist). Mottenlarven eten vaak aan het vilt in het mechaniek en het klavier en je ziet ze regelmatig bij meer dan 30 jaar oude piano's, vooral wanneer er niet op de piano gespeeld wordt.
Als ik een piano of vleugel stem neem ik er de tijd voor om te zorgen dat alle tonen zo goed mogelijk met elkaar in harmonie zijn en de tonen ieder afzonderlijk zo rustig mogelijk klinken, zonder zweving. Bij bepaalde typen piano's is er ook wat verloop en zal een deel wat extra hoog gestemd moeten worden omdat dit wat terug zal lopen. Daarnaast probeer ik bij het stemmen rekening te houden met de ruimte waarin de piano staat: in een erg grote ruimte zal ik iets wijder stemmen dan in een kleine ruimte. Verder probeer ik rekening te houden met de verwachte weersomstandigheden in de komende maanden.
Ik werk met een speciale gehoorbeschermer, die er voor zorgt dat ik plezier houd in mijn werk.
Kleine (kort durende) reparaties doe ik altijd gratis bij een stembeurt. (kwartiertje service)
Wat ik precies doe tijdens het stemmen is natuurlijk een lang verhaal, maar hier de korte versie:
Het belangrijkste waar ik tijdens het stemmen mee bezig ben is het vergelijken van zwevingen, of preciezer gezegd het vergelijken van de snelheid van deze zwevingen. Soms moeten samenklanken zwevingsloos zijn, maar de meeste intervallen moeten wel een bepaalde zweving hebben. Een pianostemmer heeft geleerd hoe bepaalde intervallen in een bepaald gebied van de piano behoren te klinken en weet ook waarnaar men moet luisteren om te weten of een toon hoger of lager gestemd moet worden. De intervallen die ik gebruik bij het stemmen zijn terts, kwart, kwint, sext, octaaf, en ook soms septiemen, en ook octaveringen van deze intervallen.
Als pianostemmer zorg ik dat snaren die samen bij één toon horen (in het grootste deel van de piano zijn er 3 snaren per toon) onderling geen zweving hebben, en dat alle boventonen van alle afzonderlijke tonen op de piano zo goed mogelijk in elkaar grijpen bij het spelen van akkoorden. Met andere worden: het gaat erom te zorgen voor een zo groot mogelijke interne harmonie. Door deze interne harmonie lijkt een piano ook luider na het stemmen, bij het spelen van akkoorden.
Daarnaast is het belangrijk om de stempen op een technisch goede manier te draaien en soms ook tijdelijk iets te buigen, om er zo voor te zorgen dat de stemming er goed in blijft zitten.
Ik heb de opleiding Pianotechniek gevolgd in Amsterdam, de enige officiële opleiding hiervoor in Nederland. Pianostemmen is een ambacht en is zodoende ook goed te leren van iemand die de kunst meester is. Goed leren stemmen vergt minimaal een half jaar dagelijks oefenen.
Als u denkt dat u uw eigen piano zelf kunt stemmen dan mag u van mij een reserve-setje lenen en dan wens ik u veel succes.
Nee, zie Wikipedia.org - Absoluut_gehoor / Wikipedia.org - Relatief_gehoor.
Pianostemmer Simeon Klompmaker
Meester Jacob Anton Schorerstraat 10, 6836 HJ Arnhem
06-10797440, email: info@simeonklompmaker.nl
Inschrijfnummer 09154457 K.V.K. Arnhem
BTW identificatienr. NL001852194B68
IBAN: NL88INGB0007866591, BIC: INGBNL2A